Leczenie zaburzeń osobowości borderline

Czy możliwe jest skuteczne leczenie zaburzeń osobowości, zwłaszcza typu borderline (zaburzenie osobowości z pogranicza)? Z punktu widzenia psychiatrii można usłyszeć, że nie! Jednak nie jest to w pełni prawdą. Faktem jest, że zaburzenia osobowości to nie to samo co choroba psychiczna jak np. schizofrenia. Leczenie zaburzeń osobowości nie jest możliwe farmakoterapią, ponieważ nie ma leków działających na złożoną strukturę jaką jest osobowość (która składa się z intelektu, emocji, charakteru, zasad moralnych). Główną metodą leczenia zaburzeń osobowości jest psychoterapia, a leki wówczas pełnią funkcję pomocniczą. Obecnie istnieją cztery metody psychoterapeutyczne o przebadanej i potwierdzonej skuteczności, tzw. ?metody oparte na dowodach?, w leczeniu głębszych zaburzeń osobowości. Dwie oparte są na podejściu poznawczo-behewioralnym, a dwie na podjeściu psychodynamicznym ? w tym psychoterapia skoncentrowana na przeniesieniu.

Każdy ma inną osobowość, z cechami, które odróżniają jedną osobę od drugiej. Osobowość staje się zaburzona, kiedy określone cechy są tak wyolbrzymione i sztywne, że przeszkadzają w udanym i satysfakcjonującym życiu. W osobowości borderline trudności głównie przejawiają się w obszarach: emocji ? w tym skłonności do odreagowywania emocji przez destrukcyjne zachowania, relacji interpersonalnych oraz tożsamości.

Osoby z zaburzeniem osobowości borderline doświadczają intensywnych i zmiennych emocji, a między wahaniami pojawiają się względnie spokojne przerwy. Życie emocjonalne tych osób można porównać do jazdy kolejką rollercaster w wesołym miasteczku z nagłymi zwrotami, skrajnymi wzrostami i spadkami nastroju.

Relacje towarzyskie są zazwyczaj chaotyczne i kłopotliwe dla otoczenia i ich samych. Osoby z borderline często doświadczają relacji, które rozwijają się według schematu: od idealnego, miodowego miesiąca, później nagle się pogarszają i doświadczają rozczarowania. W trwających związkach pojawiają się często nagłe zwroty ?w tył? (zerwania) lub nagłe zwrotny ?do przodu? (niespodziewane zaręczyny, zmiany miejsca zamieszkania). Opisane trudności pojawiają się nie tylko w relacjach rodzinnych, z przyjaciółmi, z dziewczyną, czy z narzeczonym ale także na studiach czy w pracy.

Osoby z bordeline mają tendencję do rozładowywania uczuć, emocji w działaniu zamiast świadomego doświadczania różnych stron swojego funkcjonowania i wyrażaniu ich np. słowami. Osoba podejmuje te zachowania powodowana nieświadomą presją zrealizowania zakazanych uczuć, pragnień lub fantazji. Często doświadcza silnych emocji i podejmuje działanie czując, że są one dla niej niekorzystne np. prowokowanie bliskich do odrzucenia lub do tego aby ich krytykowali i czuć się niekochanym, niepotrzebnym. Mechanizm ten wyrasta z nietolerowania pełnego doświadczania emocji. Odreagowywanie może obejmować impulsywne autodestrukcyjne zachowania (np. ryzykowne picie alkoholu, przygodne kontakty seksualne, napady agresji, samookaleczania czy próby samobójcze), które nie są sednem osobowości borderline, a sygnałem wskazującym na głębszy problem.

Najistotniejszym problemem osób z zaburzeniem osobowości borderline jest brak wewnętrznej integracji tożsamości. Wiąże się to z tym, że pacjent nie ma przejrzystego poczucia siebie, swoich wartości i celów. Obejmuje to poczucie wewnętrznej pustki. Natomiast często to co jest spostrzegane jako pustka skrywa silne afekty, które są przez taką osobę nietolerowane i niedopuszczane do świadomości. Są to te same afekty, które są związane z odreagowaniami. Dlatego ważną częścią terapii jest pomoc w uzyskaniu przez pacjenta dostępu do tych strzeżonych uczuć po to aby zostały zrozumiane i zintegrowane z doświadczaniem siebie.

Specjalną formą psychoterapii psychodynamicznej przeznaczoną dla zaburzeń osobowości, przede wszystkim zaburzeń typu borderline, jest psychoterapia skoncentrowana na przeniesieniu (ang. Transference-focused Psychotherapy). Podobnie jak większość metod leczenia zaburzeń osobowości TFP jest terapią długoterminową. Celem terapii jest nie tylko zmiana w zakresie objawów ale przede wszystkim zrozumienie istoty problemów pacjenta czyli struktury osobowości, która decyduje o tym jak doświadczamy i przeżywamy siebie oraz innych ludzi. Co ostatecznie prowadzi do bardziej realnego i bardziej satysfakcjonującego przeżywania swojego życia.